God openbaart Zich II, belijdeniscatechisatie Hervormd Amstelveen, avond 3
Vorige keer hebben we het gehad over de algemene en bijzondere openbaring. We hebben geleerd dat God Zich in de schepping, het godsbesef en door de besturing van de wereldgeschiedenis aan iedereen bekend maakt. De bijzondere openbaring is het Woord van God, waarvan een deel opgeschreven is in de Bijbel. Daarin kunnen wij lezen hoe we met God verzoend kunnen worden door het offer van Jezus Christus.
Vanavond willen we samen kijken naar enkele eigenschappen van de Bijbel. Waarom is zij zo belangrijk? En wat heeft dit ons te zeggen? Ook willen we kort ingaan op de Drie formulieren van enigheid, ofwel de belijdenisgeschriften.
Door: J.W.J. Treur
Bijbelstudie
Laat het woord van Christus in rijke mate in u wonen. Kol. 3:16a
De Bijbel is een bron van levend water, een diepe mijn vol met kostbare schatten. Het bevat voorschriften voor de verandering van de christen en kostbare beloften voor zijn versterking. Als de heilige wordt aangevochten, kan het zijn hoofd boven water houden en hem voor zinken bewaren als de golven over zijn ziel gaan. Er is versterking in te vinden voor de meest zwakke geest. Als de heilige wordt aangevallen, is het Woord zijn wapenrusting. Als de ziel onheilig is, kan het Woord het heiligen. Als de ziel een erfgenaam van de hel is, kan dit Woord hem redden. Dit Woord is aan de mensenkinderen gegeven als een speciale schat waardoor zij Hem kunnen leren kennen.
Het is onze plicht om dit boek te bestuderen. Het is een genade dat de boom der kennis, het Woord van God, niet een verboden, maar een bevolen vrucht is! Het is dodelijk om dit Woord te negeren. Dan bent u net als een krankzinnige patiënt die het enige middel ter genezing weggooit. De Schrift is een woord van Christus, en God gebied u om naar Hem te luisteren. In het Woord vindt u uw Zaligmaker, de Parel van grote waarde. Als u een kind van God bent, twijfel ik er niet aan dat u er een genoegen in heeft om de wil van uw hemelse Vader te kennen. En dat u elk woord ervan zult overdenken, omdat u weet dat er een grote erfenis op u wacht. Het is uw dagelijks gezelschap en raadgever geworden. –G. Swinnock[1]
Inleiding
God heeft Zich persoonlijk aan ons bekend gemaakt door de algemene openbaring en de bijzondere openbaring, het Woord van God waarvan een deel is opgeschreven in de Bijbel. Toch hebben de Bijbelschrijvers dit niet zomaar op eigen houtje gedaan. Ze zijn daarvoor door God geïnspireerd (Latijn: inspirare = inblazen).[2] Dit weten wij uit de Bijbel zelf.
Op veel plaatsen in de Bijbel lezen wij dat God Zelf de opdracht geeft om op te schrijven wat Hij tegen de mensen zegt.[3]
De profeten in het Oude Testament waren zich dit goed bewust en beginnen daarom hun boodschap vaak met een formulering als: ‘Alzo zegt de HEERE’, of ‘Het Woord des HEEREN kwam tot mij, zeggende...’[4] Maar ook in het Nieuwe Testament lezen we dat het Woord van God daadwerkelijk Gods Woord is! Bijvoorbeeld in 1 Thessalonicenzen 2:13: Daarom danken ook wij God zonder ophouden dat u, toen u van ons het gepredikte Woord van God hebt ontvangen, het ook aangenomen hebt, niet als een mensenwoord, maar (zoals het werkelijk is) als Gods Woord, dat ook werkzaam is in u die gelooft.
De Bijbel is dus door God geïnspireerd, wat letterlijk ‘ingeblazen’ betekent.[5] Dit betekent dat de Bijbelschrijvers precies geschreven hebben wat God wilde. De Schrift is daarom zowel volledig menselijk als volledig goddelijk.[6]
Dit moet u allereerst weten, dat geen enkele profetie van de Schrift een eigenmachtige uitleg toelaat; want de profetie is destijds niet voortgebracht door de wil van een mens, maar heilige mensen van God, door de Heilige Geest gedreven, hebben gesproken. 2 Pet. 1:21
De onfeilbaarheid van de Schrift
Het dogma van de onfeilbaarheid van de Schrift leert ons dat de Bijbel volledig betrouwbaar is in alles wat zij in de originele manuscripten zegt. Je zou het ook zo kunnen zeggen: de Bijbel bevestigt niets wat onwaar is. Omdat de betrouwbare God de ultieme Auteur van de Bijbel is, betekent dit dat Zijn Woord ook betrouwbaar is. Het dogma van de onfeilbaarheid van de Schrift geeft de gelovige een groot vertrouwen dat in de Bijbel alles staat wat belangrijk is om te weten voor tijd en eeuwigheid.
De Bijbel geeft zelf toe dat er sommige passages zijn die moeilijk te begrijpen zijn.[7] Toch is de leer van de Bijbel duidelijk voor hen die, verlicht door de Heilige Geest, erin zoeken met als doel om God te leren kennen en gehoorzamen.[8] Daarom moesten gelovigen uit het Oude Testament Gods geboden voortdurend aan hun kinderen leren, met de verwachting dat ze het zouden gaan begrijpen.[9] Gods Woord is betrouwbaar en geeft de eenvoudige wijsheid. Ps. 19:8
Als christenen onderling over de betekenis van een bepaalde passage uit de Bijbel van mening verschillen, komt dit door henzelf en niet door de Bijbel. De Bijbel is duidelijk.
Verkeerde visies kunnen ontstaan door verschillende factoren, zoals menselijke zonde, te weinig studie, verkeerde vooronderstellingen, etc. Gelovigen hebben de verantwoordelijkheid om de Bijbel te lezen, te interpreteren en ernaar te leven. Vandaar dat de reformatoren (bijv. Luther) de Bijbel vertaalt hebben in de taal van de bevolking. Zij waren ervan overtuigd dat alle ware christenen priesters zijn die God kunnen kennen door Zijn Woord.
Jezus’ visie op de Schrift
Het meest overtuigende bewijs dat de Bijbel geïnspireerd, onfeilbaar, duidelijk en voldoende is voor leven en sterven, is dat Jezus dit Zelf ook geloofde(!) Jezus citeerde verschillende personen uit het OT en behandelde het OT altijd als historisch betrouwbaar. Ook zag Hij Zijn hele leven als een vervulling van de Schrift. Zo gebruikte Hij het Woord om de verzoeking te weerstaan en godsdienstige meningsverschillen te beslechten. Aan het einde van Zijn leven sterft Jezus terwijl Hij Psalm 22:2 citeert: Mijn God, mijn God, waarom heb U mij verlaten?
Maar ook na Zijn opstanding legt Hij de Bijbel uit aan de emmaüsgangers en aan de discipelen in Jeruzalem. Kortom: Zijn leven draaide om het Woord van God, omdat Hij Zelf het vleesgeworden Woord was!
Jezus bouwde Zijn hele leven op het Woord van God en dat moeten zijn volgelingen ook doen! Voor christenen is de Bijbel een bron van vreugde. Het Woord van God is een kostbare schat en verdient het om bestudeerd, overdacht en gehoorzaamd te worden.
De Drie formulieren van enigheid
De Drie formulieren van enigheid zijn belijdenisgeschriften uit de 16e en 17e eeuw, die in de Nederlandse kerken van gereformeerde signatuur geldend zijn. Deze zijn niet geïnspireerd maar wel zeer behulpzaam bij het bestuderen van de Bijbel! We hoeven het wiel niet uit te vinden maar staan als gereformeerde christenen op de schouders van onze voorouders uit de Vroege Kerk. De Heere heeft Zijn kerk met deze geschriften rijk gezegend. Namelijk met de Nederlandse geloofsbelijdenis (NGB, 1561), de Heidelbergse catechismus (HC, 1563) en de Dordtse leerregels (DL, 1618-19).[10]
NGB: Oudste van de gereformeerde belijdenisgeschriften die bekend staan als de Drie Formulieren van enigheid. Geschreven door Guido de Brès. In een uiterst gespannen situatie, waarin niet-katholieken door de overheid vervolgd werden, wilde de opsteller de gereformeerde leer uiteenzetten en duidelijk maken dat ze geen revolutionaire anabaptisten waren.[11] In 1567 werd De Brès gevangengenomen en na wekenlange verhoren opgehangen.[12]
Een brief van Guido de Brès aan zijn vrouw
Daar ik te midden van mijn blijdschap gestoord wordt door de gedachte aan uw angst en smart, zo is dit de reden waarom ik u nu schrijf en dat te meer, omdat gij mij altijd met de tederste toegenegenheid hebt lief gehad, en het nu de Heere behaagt een scheiding tussen ons beiden te maken, in welke ik uw hartzeer meer gevoel dan het mijne; en ik smeek u, zo veel ik kan, dat gij u niet boven mate bedroeft, uit vreze van God te beledigen. Het is u genoeg bekend, dat toen gij met mij in het huwelijk zijt getreden, gij een sterfelijk man hebt genomen, die onzeker was van een enkel ogenblik levens.
En het heeft onze goede God behaagd om ons gedurende de tijd van ongeveer zeven jaar tezamen te laten leven. Indien de Heere ons langer tijd tezamen had willen laten, Hij bezat hiertoe voorzeker de macht, doch dit behaagt Hem niet; dat dan Zijn welbehagen geschiede, en dat welbehagen u een voldoende reden zij van Zijn handelen in dezen. Bedenk dat ik niet door toeval in de handen van mijn vijanden gevallen ben, maar door de Voorzienigheid van mijn God, die alle dingen, zowel grote als kleine, leidt en bestuurt, gelijk wij dit zien uit hetgene "Jezus Christus ons zegt: "Vreest niet! uw haren zijn geteld. Worden niet twee muskens om één penningske verkocht? En gij gaat vele muskens te boven!" […]
Ik bid u dan, mijn geliefde, dat gij u troost bij de overweging van al deze dingen. Denk boven alles na over de eer die God u geschonken heeft, door u een man te geven die niet alleen een dienaar is van Zijn Evangelie, maar die ook zodanig door God verwaardigd wordt, dat het Hem behaagt hem de martelaarskroon deelachtig te doen zijn. Dit is zulk een grote eer dat God dezelve niet aan Zijn engelen bewijst. Ik ben blijde, mijn hart is vrolijk, daar ontbreekt mij niets te midden van mijn droefenissen; ik ben vervuld met de overvloed der rijkdommen van mijn God; ik ben zelfs zo vertroost, dat ik genoeg heb voor mijzelf en voor alle degenen tot welke ik zou mogen spreken. […]
Ik heb meer geleerd en meer vorderingen gemaakt sinds ik gevangen ben, dan gedurende mijn gehele leven; ik bevind mij in een zeer goede school; de Heilige Geest is mij geschonken, en deze ondersteunt mij gedurig en leert mij de wapenen behandelen in deze strijd. Van de andere kant gaat de Satan, de tegenpartij van al Gods kinderen, die als een tierende en brullende leeuw is, om mij heen om mij te verslinden. Maar Hij die tot mij gezegd heeft: "Heb goede moed, ik heb de wereld overwonnen", maakt mij overwinnaar, en reeds zie ik de Heere de Satan onder mijn voeten verbrijzelen, en gevoel ik "de kracht van God die in mijn zwakheid volbracht wordt." […]
Vaarwel, Catharina, mijn zeer geliefde vriendin. Ik bid mijn God dat Hij u vertrooste en u onderwerping schenke aan Zijn heilige wil. Ik hoop dat God mij de genade zal schenken u meer te schrijven, zo het Hem behaagt, ten einde u te troosten zolang ik nog op deze ellendige wereld zal zijn - en bewaar mijn brief ter gedachtenis aan mij.
Uw trouwe man,
GUIDO DE BRES
Bron: Brès, Guido de. Guido De Brès, Opsteller Der Nederlandsche Geloofsbelijdenis, in Zijn Leven En Sterven : Benevens Eenige Brieven, Kort Vóór Het Ondergaan Van Den Marteldood Uit De Gevangenis Aan Zijne Huisvrouw En Moeder Door Hem Geschreven. 's-Gravenhage: Van Golverdinge, 1858.
HC: Gereformeerd leerboekje. In 1563 verschenen, bleek het spoedig een van de belangrijkste catechismussen in het gereformeerd protestantisme. Vermoedelijk gaf Frederik III in 1562 aan Zacharias Ursinus de opdracht een nieuwe catechismus op te stellen. In 1563 werd dit concept in een gezamenlijke vergadering van de kerk, de overheid en de academie aangenomen. Over het algemeen wordt aangenomen dat Caspar Olevianus hierbij een grote rol heeft gespeeld. De HC is in veel talen vertaald en door veel kerken van gereformeerde signatuur ingevoerd. Kenmerkend voor deze catechismus is dat de soteriologie (verlossingsleer) en de christologie een belangrijke plaats innemen. Het leerboekje wil voor alles een troostboek zijn. Daarom begint het ook met te vragen naar de enige troost van een christen.[13]
DL: Gebundelde uitspraken van de synode van Dordrecht (1618-19) over de onderdelen van de kerkleer die ter discussie waren gesteld door de remonstranten; ook wel genoemd de vijf artikelen tegen de remonstranten. Centraal hierin staat de vraag of de mens zelf voor God kon kiezen of niet.[14]
Roemt nu, met nieuwe lofgezangen,
De nieuwe blijken van Zijn gunst;
Het speeltuig moet dien toon vervangen;
Heft vrolijk aan, wijdt Hem uw kunst.
Alles moet Hem eren;
Want het woord des HEEREN,
’t Richtsnoer Zijner daân,
Is volmaakt rechtvaardig,
Al onz’ achting waardig;
Eeuwig zal ’t bestaan.
(Ps. 33:2 berijmd)
Samenvatting:
· De Bijbel is door God geïnspireerd (lett. ingeblazen)
· De Bijbel is zowel volledig menselijk als volledig goddelijk
· Omdat de betrouwbare God de ultieme Auteur van de Bijbel is betekent dit dat Zijn Woord ook betrouwbaar is
· De Bijbel leert alles wat nodig is om te weten voor tijd en eeuwigheid
· Jezus geloofde Zelf ook dat de Bijbel geïnspireerd, onfeilbaar, duidelijk en voldoende is voor leven en sterven
· Voor christenen is de Bijbel een bron van vreugde
Voor volgende keer
Opdracht 1: Lees 2 Timotheüs 3:10-17. Welke vermaning geeft Paulus aan Timotheüs in vers 14? Is dat alleen voor Timotheüs of ook voor ons? Wat zegt Paulus van de Heilige Schrift in de verzen 15-17? Zet de punten eens op een rij.
Opdracht 2: Lees Jesaja 1:1-10. Brengt Jesaja zijn prediking als zijn eigen boodschap? Hoe dan? Welke claim legt Jesaja daarmee op zijn hoorders en op ons?
Opdracht 3: Beantwoord de volgende vragen:
1. Hebben theologen bedacht dat de Bijbel Gods Woord is? Wat dan?
2. Stelling: Alleen Gods kinderen die de Heilige Geest hebben ontvangen kunnen de Bijbel begrijpen.
3. Hoe ging de Heere Jezus met de Bijbel om? Wat betekent dit voor jou?
4. Lees de brief van Guido de Brès aan zijn vrouw. Bedenk eens een vraag die je aan hem zou willen stellen als je hem zou kunnen spreken.
Citaat
O, dat wij meer onze Bijbel liefhebben, en ons dichter bij hem houden dan ooit! Dan zullen wij ondervinden welke zegen en welk voordeel daarin gelegen is, en eindelijk de gelukzaligheid verkrijgen, die ons in hem beloofd en verzekerd is. -Matthew Henry
[1] George Swinnock, Works, I:141-143, in: Richard Rushing and Trust Banner of Truth, Voices from the past: Puritan devotional readings (Edinburgh: Banner of Truth Trust, 2009), 335.
[2] R. van Kooten, Compendium Aan Zijn voeten: werkboek bij de geloofsleer (Heerenveen: Groen, 2006), 20.
[3] Bijvoorbeeld in Jeremia 25:13: Ik zal over dat land al de woorden brengen die Ik daarover gesproken heb, al wat in dit boek geschreven is, wat Jeremia geprofeteerd heeft over al deze volken.
[4] Kooten, Compendium Aan Zijn voeten: werkboek bij de geloofsleer: 20.
[5] Dit lezen wij duidelijk in 2 Timotheüs 3:16-17: Heel de Schrift is door God ingegeven en is nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de rechtvaardigheid, opdat de mens die God toebehoort, volmaakt zou zijn, tot elk goed werk volkomen toegerust.
[6] Bibles Crossway, ESV study Bible: English Standard Version (Wheaton: Crossway Bibles, 2008), 2507.
[7] Bijvoorbeeld in 2 Pet. 3:15, waar verwezen wordt naar sommige aspecten in Paulus brieven.
[8] Crossway, ESV study Bible: English Standard Version: 2508.
[9] Bijvoorbeeld in Deut. 6:6-7: Deze woorden, die ik u heden gebied, moeten in uw hart zijn. U moet ze uw kinderen inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u opstaat.
[10] G. Harinck and Madeleine Gimpel, Christelijke encyclopedie, 3 vols., vol. 1 (Kampen: J.H. Kok, 2005), 468.
[11] Ibid., 2: 1273.
[12] Ibid., 1: 243.
[13] Ibid., 2: 751-52.
[14] Ibid., 1: 462.
